قرارداد هوشمند (Smart Contract)چیست؟ کاربرد + مزایا و معایب
قرارداد هوشمند (Smart Contract)چیست؟ قرارداد هوشمند در سال 1996 توسط یک کارشناس علوم کامپیوتر و رمزنگاری به نام سزابو به عنوان یک ایده اولیه مطرح شد. سزابو بعد از چندین سال فعالیت و تحقیق روی این ایده، نسخه‌های مختلفی از آن را برای مردم منتشر کرد. اما این قراردادها در آن سال‌ها بازخورد جالبی نداشت و خیلی مورد توجه همه قرار نگرفت. در سال 2009 با معرفی شبکه بلاک چین و بیت کوین، برای ارائه و معرفی قراردادهای هوشمند بستری ایجاد شد که به آن توجه شود.
امروزه این قراردادها به معاملات اقتصادی و تجاری کم و بیش راه پیدا کردند و افراد زیادی در دنیا با آن آشنا شدند. قراردادهای هوشمند مانند برنامه‌های کامپیوتری کدنویسی و سپس در فضای شبکه بلاک چین با توجه به الگوریتم‌های این شبکه اجرا می شوند.
هدف از این مقاله این است که یک بحث بین رشته ای برای شما ایجاد کنیم که در آن دانش کامپیوتر و حقوق در یک ترکیب سازنده بتوانند در مورد قراردادهای هوشمند برای پاسخگویی حاضر شوند. تا با این کار سوالات و چالش‌های موجود را برای شما شفاف سازی کنیم و چشم انداز شما را نسبت به توسعه آن در آینده تغییر و گسترش دهیم. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با مفهوم قراردادهای هوشمند آشنا کنیم و درباره آن کامل توضیح دهیم تا تمامی سوالات شما در این باره پاسخ داده شود.
مفهوم قرارداد هوشمند در بلاک چین چیست؟
برای این که بتوانیم مفهوم اسمارت کانترکت را به شما برسانیم، لازم است که صحبت مان را با یک مثال ساده شروع کنیم. قطعا تا به امروز در سطح شهر دستگاه‌های خودکار فروش آب میوه را مشاهده کرده‌اید. در این نوع از دستگاه ها خبری از فروشنده به عنوان یک واسطه بین کارخانه و مصرف کننده نیست. شما محصولی را که مورد نظرتان است را انتخاب می کنید و پول را به یک دستگاه تمام اتوماتیک وارد می‌کنید و دستگاه هم با توجه به برنامه ای که به صورت پیش فرض در آن وجود دارد، کار می کند و محصول را در اختیار شما قرار می دهد.
قراردادهای هوشمند هم تقریبا مشابه این دستگاه کار می کنند. در این نوع از قرارداد خریدار بدون این که واسطه ای وجود داشته باشد، مبلغی را که برای معامله نیاز است را وارد حساب شبکه بلاک چین خود می کند و سپس این مبلغ را با توجه مفاد قرارداد به حساب طرف دیگر معامله واریز می نماید.
حالا اگر بخواهیم به صورت تخصصی تر شما را با این مفهوم آشنا کنیم، باید به بررسی این قراردادهای دیجیتالی بپردازیم. قراردادهای هوشمند پروتکلی هستند که مانند اپلیکیشن ها به واسطه برنامه نویسان، کد نویسی می شوند و در صورت اجرای دقیق و درست تمامی مفاد آن، به اجرا در می آیند. شرایط انجام این قراردادها قبل از اجرا به صورت کامل و دقیق کد نویسی و سپس در بستر فناوری شبکه بلاک چین که یک دفتر کل توزیع شده و همچنین غیر متمرکز است، اجرا خواهند شد. احتمالا می دانید که اطلاعات در بلاک چین باید در بین تمام اعضای آن توزیع شود و پس از انتشار در شبکه غیر قابل تغییر می باشد. پس قراردادهای هوشمند بعد از انتشار، به هیچ عنوان قابل تغییر نخواهند بود. همچنین هیچ فردی نمی تواند قرارداد را پس از اجرا و قبل از موعد انقضا، آن را متوقف کند.
مخترع قرارداد هوشمند کیست؟
ایده قرارداد هوشمند توسط یک دانشمند کامپیوتر و رمز نگاری به نام نیک سزابو در سال 1994 میلادی طراحی شد. سزابو اصول اصلی کار را همان ابتدا تعریف کرد اما در آن زمان محیط مناسبی برای تحقق ایده وجود نداشت. اما با ظهور فناوری بلاک چین، ایده قراردادهای هوشمند در چند سال بعد در نهایت عملی شد.
بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال جهانی غیر متمرکز، پایه گذار نوعی قرارداد در بلاک چین بود اما پروتکل بیت کوین تنها با یک هدف که آن هم ایجاد یک ارز خصوصی توسعه یافته بود، نمی توانست تمام نیازها و فرایندها را با طور کامل انجام دهد. اتریم هم امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را برای تمام پروژه ها عملی کرد و گام نوینی را در جهت هوشمند سازی جهان برداشت.
تفاوت قرارداد هوشمند با قرارداد سنتی (معمولی)
قراردادهای سنتی که در حال حاضر در دنیای امروز رواج داند، همیشه یک واسطه برای تنظیم قرارداد در آن نیاز است که این واسطه برای تنظیم قرارداد، هزینه ای را به عنوان کمیسیون از شخص مقابل دریافت می کند. قراردادهای سنتی را شما می توانید تغییر دهید یا حذف کنید و هر یک از طرفین معامله می توانند آن را لغو کنند یا به بیان ساده و امروزی زیر قول خود بزنند. همچنین امکان تقلب هم در قراردادهای سنتی همیشه وجود خواهد داشت.
اما قراردادهای هوشمند نیاز به هیچ واسطه ای ندارند و مانند سایر تراکنش های ارز دیجیتال که در بستر بلاک چین انجام می شوند، به صورت همتا یا همان P2P بین هر یک از طرفین معامله انجام می شود. همچنین چون در این گونه قراردادها، مفاد و شرایط قرارداد بعد از تنظیم و انتشار، به هیچ عنوان تغییر نمی کند، باعث شده که امکان فسخ یک طرفه و تقلب به طور کامل در آن از بین برود.
4 عنصر اصلی قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند چهار عنصر اصلی دارد که در این قسمت هر یک از آن ها را نام می بریم و توضیح می دهیم.
- موضوع قرارداد و دسترسی: قراردادهای هوشمند حتما باید دسترسی سریعی به موضوع قرارداد داشته باشند. به عنوان مثال، اگر در معامله شما قرار است که به ازای یک مبلغی، یکی از طرفین فایلی را دریافت کند، قرارداد هم باید به این فایل دسترسی کامل داشته باشد.
- شرایط قرارداد: تمامی ضوابط و شرایط قراردادهای هوشمند به زبان برنامه نویسی سالیدیتی نوشته می شود. این شرایط مناسب با محیط قرارداد نوشته شده و تمامی مواردی را که طرفین باید آن ها را حتما رعایت کنند مانند قوانین خسارات، تخفیفات و … را شامل می شود.
- اوراکل: سیستمی که قرار است اطلاعات خارج از بلاک چین را به قرارداد ارائه دهد، اوراکل می گویند. به عنوان مثال موضوع قرارداد در مورد نفت است، باید یک سایت رسمی برای بررسی قیمت روزانه نفت در قرارداد تعریف شود.
پلتفرم انحصاری: این قراردادها ابتدا در یک سیستم اختصاصی منتشر می شوند و سپس میان کاربران آن توزیع خواهد شد. پس از آن به یک پلتفرم رسمی و انحصاری نیاز دارید مانند بلاک چین اتریم که بتواند در آن اجرا شود.
